"Балқаш қаласының орталықтандырылған кітапхана жүйесі"
коммуналдық мемлекеттік мекемесі
XX ғасыр басындағы қазақ поэзиясының жарық жұлдызы – Сұлтанмахмұт Торайғыров бар-жоғы 27 жас жасады.
Ол Ақмола облысында дүниеге келген. Әкесі шаруа адамы болған. Жасынан өлең жазып, ерекше қабілетімен көзге түскен. Мұсылманша хат таныған. Оқуға әке дәулеті жетпегендіктен, ол бай ағайындарының көмегімен Троицк қаласындағы медресеге барады. Бірақ жәрдем болмағандықтан, ақын ұзақ оқи алмайды. «Айқап» журналының редакциясына жұмысқа орналасады. Өз бетімен ізденіп, білімін жетілдіріп, шығармашылығын шыңдаумен болады. Араб, парсы тілімен қоса, орыс тілін үйренеді.
Сұлтанмахмұт аз ғана ғұмыр сүрсе де, артына тәлімі мол мұра қалдырып кетті. Қазақ поэзиясындағы Абай, Ыбырай, Шәкәрім қалыптастырған ағартушылық идеяны шыңдап, оны ерекше романтикалық қуатпен толықтырды. Қазақ әдебиетінде XX ғасыр басында пайда болған роман жанрын қалыптастыруға үлес қосты. Оның «Қамар сұлу», «Кім жазықты» сияқты өлең мен проза араластырыла жазылған романдары сол дәуірдің озық туындылары саналады.
Сұлтанмахмұт қазақ әдебиетінде жалынды публицист ретінде де өшпесіз қалдырды.
Шәкірт ойы
Қараңғы қазақ көгіне
Өрмелеп шығып, күн болам!
Қараңғылықтың көгіне
Күн болмағанда, кім болам?
Мұздаған елдің жүрегін
Жылытуға мен кірермін.
Еңбек, бейнет тарауы
Рақатқа сарқылар.
Қыздырып күннің қарауы,
Надандық теңізі тартылар.
Орны отайып көгерер,
Қызығып жайлап ел көрер.
Тұрмыс, тағдыр – бірі де
Бұл мақсаттан бұра алмас.
Қаһарман Рүстем, Әлі де
Бұрам деп жолда тұра алмас.
Сыланған жардың күлісі,
Алдандырмас бір ісі.
Дереккөзі: «Сен білесің бе?» энциклопедиясы / Құраст.: Қ.Ж. Райымбеков, Қ.Т. Байғабылов. – Алматы: Аруна, 2011. – 592 бет.
